Εβδομάδα 4η ~ (31/1 -07/2): «πολυπολιτισμικά Γιάννινα – το σταυροδρόμι τριών θρησκειών»

 

Τὸν πανεύφημον Μάρτυν Χριστοῦ Γεώργιον,

Ἰωαννίνων τὸ κλέος καὶ πολιοῦχον λαμπρόν,

ἐν ᾠδαῖς πνευματικαῖς ἀνευφημήσωμεν·

ὅτι ἐνήθλησε στερρῶς, καὶ κατήνεγκεν ἐχθρόν,

τοῦ Πνεύματος τῇ δυνάμει· καὶ νῦν ἀπαύστως

πρεσβεύει, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

-         Το ξέρεις, Γιάννο, πως την κεντρική πύλη του κάστρου που βρισκόμαστε τώρα τη λένε και πύλη του Αϊ Γιώργη, του πολιούχου των Ιωαννίνων; Το ίδιο και τη μικρή πλατεία μπροστά μας.

-       Βλέπω, Σωτήρη, το όμορφο εικονοστάσι δίπλα στην πύλη, αλλά ο Άγιος δεν μαρτύρησε στο σημείο αυτό. Στις 17 Ιανουαρίου 1838, κι ενώ τα Γιάννενα ήταν ακόμα σκλαβωμένα, ο Άγιος απαγχονίστηκε από τους Τούρκους λίγο πιο πάνω, στο Κουρμανιό.

Το Κουρμανιό* ήταν το παζάρι, η αγορά της πόλης στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Υπήρξε το ιστορικό σταυροδρόμι λαών και θρησκειών.

 Τα Γιάννινα στις αρχές του 19^ου αιώνα ήταν μια πολυπολιτισμική κοινωνία όπου συνυπήρχαν αρμονικά τρεις μονοθεϊστικές θρησκευτικές κοινότητες: οι Χριστιανοί, οι Μουσουλμάνοι και οι Εβραίοι. Ιδιαίτερα στα χρόνια του Αλή πασά. Ανεξίθρησκος ο ίδιος, αφήνει ελεύθερους τους χριστιανούς, τους μουσουλμάνους και τους εβραίους να ασκούν τα λατρευτικά τους καθήκοντα όπως επιθυμούν. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησής του χτίζονται πολλές χριστιανικές εκκλησίες, πολύ λίγα οθωμανικά τζαμιά και μια εβραϊκή συναγωγή.

- Και σήμερα, Γιάννο, η πόλη μας είναι μια πολυπολιτισμική και ανεκτική πόλη, ένα εμπορικό και πολιτισμικό σταυροδρόμι όπου συναντιούνται οι δύο μεγαλύτεροι οδικοί άξονες της χώρας, η Εγνατία και η Ιόνια οδός.

----------------------------

* Μια περιοχή που την ονομασία της την οφείλει στο κακής ποιότητας μαύρο ψωμί, την «κουραμάνα», το οποίο δινόταν στους εργάτες που επισκεύαζαν τα τείχη του Κάστρου από το 1810 έως το 1815 επί Αλή πασά. 

4^ος γρίφος:

Παπάς, ιμάμης και ραβίνος

κάτω απ’ την ίδια στέγη.

Τι είναι;

Αν προσπάθησες αρκετά και δεν κατάφερες να βρεις τη λύση, παίξε το παιχνίδι που θα βρεις εδώ.....>>> και θα τη μάθεις!

 

 

Αποστολή 4^η: 

«Η πόλη δίπλα στη λίμνη! Έξι απίθανα μουσεία, ένα μοναδικό, αρχέγονο σπήλαιο, εκθέσεις τέχνης, δώδεκα εκκλησίες, μία συναγωγή, 16 μοναστήρια, 12 πολύ καλά διατηρημένα μουσουλμανικά μνημεία(τζαμιά, μεντρεσέδες και χαμάμ) και μία σειρά δημοσίων κτιρίων μεγάλου αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος. Ακόμα εδώ είσαι;» (Από τη σελίδα τουριστικής προβολής του δήμου Ιωαννιτών, εδώ…..>>>)

Αναζήτησε και βρες τους χώρους λατρείας των τριών θρησκευτικών κοινοτήτων που έζησαν στα Γιάννενα. 

Επίλεξε κάποιον/κάποιους και γράψε λίγες πληροφορίες. 

Επίσης μπορείς να φωτογραφίσεις ή και να ζωγραφίσεις κάποιο που σου έκανε εντύπωση.

 

 Δώσε τις απαντήσεις σου, εδώ.....>>>

 

Εβδομάδα 3η ~ (24/1 -31/1): «στους δρόμους της πόλης»

     - Τι θα ’λεγες Γιάννο να σου δείξω την πόλη έτσι όπως είναι σήμερα; Είμαι βέβαιος πως τα Γιάννινα εκείνης της εποχής δεν μοιάζουν σχεδόν καθόλου με τα σημερινά. 

    - Φυσικά! Πολύ θα το ’θελα. Ας βγούμε απ’ το κάστρο κι ας περπατήσουμε στην όμορφη πόλη μας.

Τα δυο παιδιά βγήκαν από τη Β πύλη κι αντίκρυσαν τη θρυλική λίμνη των Ιωαννίνων. «Τη λίμ’ στα Γιάιννα!» Στη λίμνη αυτή είχε πνίξει ο Αλή πασάς την όμορφη κυρα Φροσύνη, μαζί με άλλες 17 Γιαννιώτισσες, κι από τότε η Παμβώτιδα είναι γνωστή κι ως λίμνη της κυρα Φροσύνης. 

  - Στα χρόνια μου, είπε ο Γιάννος, η λίμνη έφτανε ως το κάστρο και το έκανε απόρθητο. Εδώ δίπλα είναι και η σπηλιά που κρύβονταν ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος κι όταν τον συνέλαβαν οι Οθωμανοί τον έγδαραν ζωντανό! Μου έλεγε την ιστορία του ο παππούς μου που του την είχε πει ο δικός του παππούς που την έζησε από κοντά. 

  - Όπου και να στρέψεις το βλέμμα σου σε τούτη την όμορφη πόλη συναντάς παντού την Ιστορία, απάντησε ο Σωτήρης.

 Αφού πέρασαν τον Μώλο με τα καραβάκια που σε πάνε στο νησί της λίμνης, ένα από τα ελάχιστα κατοικημένα νησιά λιμνών της Ευρώπης που έχει μια παγκόσμια πρωτιά… δεν έχει όνομα(!), συνέχισαν γύρω από το κάστρο με κατεύθυνση την κεντρική πλατεία. Σε λίγο έφτασαν στη Δυτική πύλη που είναι και η κεντρική πύλη του κάστρου. 

    - Από δω, Σωτήρη, έμπαινες στο κάστρο. Έριχναν από μέσα μια ξύλινη σκάλα που γίνονταν γέφυρα για να περάσεις το Χαντάκι που έφτιαξε ο Αλή πασάς για να προστατέψει το κάστρο. Αυτή η βαθιά τάφρος γέμιζε με νερό από τη λίμνη και δεν μπορούσε κανείς να την περάσει. 

    - Το ξέρω, Γιάννο. Υπήρχε και μια μεγαλύτερη τάφρος που προστάτευε όλη την πόλη. Η περίφημη τάφρος ή ντάπια του Βοημούνδου, όπως μας είπε η κυρία στο μάθημα της Τοπικής Ιστορίας. Αποτελούσε τα παλιά χρόνια το όριο μεταξύ κατοίκων της πόλης «ενδοταφριτών» και χωρικών «καμποχωριτών». 

Μας διάβασε μάλιστα κι ένα απόσπασμα από ένα χρονογράφημα του Γ. Χατζή: «Η τάφρος του Βαϋμούνδου είχε κλείσει έναν κόσμον εντός της πόλεως, σε παληακά χρόνια, που ήταν εχθρός του κόσμου, που εξετείνετο ολόγυρα στον... κάμπον και στα χωριά: “Ο Θεός να σε φυλάη, έλεγαν με κακία οι βέροι Γιαννιώτες, από χωριάτη ντατσκανάρη!...” “ ο Θεός να μας φυλάη, έλεγαν οι χωριάτες, από σιατούρη Γιαννιώτην!”».

3^ος γρίφος:

Φύλακας είμαι φοβερός,

του κάστρου ακοίμητος φρουρός.

Μέσα στη ζούγκλα ζω εγώ,

όμως αν ψάξεις θα με βρεις κι εδώ!

Τι είναι;

Αν προσπάθησες αρκετά και δεν κατάφερες να βρεις τη λύση, παίξε το παιχνίδι που θα βρεις εδώ.....>>> και θα τη μάθεις!

 

 

Αποστολή 3^η:

Αναζήτησε πληροφορίες για τα προεπαναστατικά αλλά και τα μετεπαναστατικά κινήματα στην Ήπειρο, η οποία ως γνωστόν απελευθερώθηκε 92 χρόνια μετά την επανάσταση του 1821.

 

Ένα από αυτά ήταν και το κίνημα του Διονυσίου, του Φιλοσόφου, επισκόπου Tρίκκης και Σταγών Θεσσαλίας. Τα αποτελέσματά του ήταν πολύ οδυνηρά για τους Χριστιανούς της πόλης των Ιωαννίνων.

• Πότε έγινε το κίνημα αυτό;
• Ποια ήταν τα αποτελέσματα;
• Τι πιστεύεις πως θα είχε συμβεί αν το κίνημα του Διονυσίου είχε επιτύχει;
• Βρες τη σπηλιά που κρύφτηκε ο Διονύσιος και διάβασε την πλάκα που υπάρχει εκεί.
• Γνωρίζεις άλλα επαναστατικά κινήματα στην Ήπειρο; Ανάφερε τον τόπο που συνέβησαν και τους πρωτεργάτες τους.

Δώσε τις απαντήσεις σου, εδώ.....>>> 

 

 

Επαναστατικά κινήματα σε Θεσσαλία – Ήπειρο - Κρήτη

Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας Παύλου Βρέλλη

Εβδομάδα 2η ~ (17/1 -24/1): «η συνάντηση»

 Νταπ…  νταπ…  νταπ… 

Ένας παράξενος και μονότονος ήχος τράβηξε την προσοχή του Γιάννου. Κινήθηκε προς τη Βόρεια πύλη του κάστρου, εκεί που είναι το Σουφαρί Σαράι. Το γνώριζε το μέρος καλά. Πολλές φορές τρύπωνε κρυφά εκεί για να θαυμάσει τα άλογα που τόσο αγαπούσε. Ήταν εκεί η σχολή ιππικού που ίδρυσε ο Αλή πασάς το 1815. Εκεί έμαθαν την πολεμική τέχνη πολλοί Έλληνες καπεταναίοι, αρματολοί και κλέφτες. Ο Καραϊσκάκης, ο Ανδρούτσος, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Μπότσαρης και τόσοι άλλοι...

 

Πλησιάζει, και ο ήχος είναι πιο δυνατός. Αντικρύζει ένα αγόρι που παίζει μόνο του με μια μπάλα. Πορτοκαλί. Μοιάζει με αυτές που είναι γεμάτο το κάστρο αλλά εκείνες είναι σιδερένιες και βαριές. Τις χρησιμοποιούσαν στα κανόνια…

Το αγόρι μόλις βλέπει τον Γιάννο, παραξενεύεται και τον πλησιάζει. Όχι πολύ κοντά όμως… Και φοράει μια μάσκα!

- Ποιος είσαι; τον ρωτάει. Εμένα με λένε Σωτήρη. Τι παράξενα ρούχα φοράς!

- Είμαι ο Γιάννος, απαντάει αυτός. Κρύφτηκα στις στοές του κάστρου για να σωθώ από την πολιορκία.

- Ποια πολιορκία; Η μόνη μας «πολιορκία» είναι από τον κορωνοϊό. Δεν βλέπεις που φοράω τη μάσκα μου για να προστατευτώ;

- Και γιατί είσαι μόνος σου; τον ρωτάει ο Γιάννος.

- Κανονικά δεν θα έπρεπε να βγω από το σπίτι μου. Για λίγο καιρό θα πρέπει να είμαστε μέσα στα σπίτια μας για να μην αρρωστήσουμε. Αποφεύγουμε να είμαστε κοντά ο ένας στον άλλον. Πρέπει να κρατάμε αποστάσεις μεταξύ μας. Ακόμα και τα σχολεία είναι κλειστά.

- Σχολείο είναι αυτό; ρωτάει ο Γιάννος.

- Ναι. Δύο σχολεία μαζί, απαντάει ο Σωτήρης. Ένα για παιδιά με ειδικές ανάγκες που χρειάζονται επιπλέον βοήθεια, ειδικό σχολείο το λέμε, κι ένα για παιδιά από διάφορες χώρες, διαπολιτισμικό.

- Εμείς δεν είχαμε τέτοια σχολεία. Είχαμε όμως ξακουστά σχολεία όπως το Καπλάνειο και το Μαρούτσειο.

- Εσείς;… Τι εννοείς Γιάννο; Και τώρα υπάρχουν αυτά τα σχολεία. Εσύ για πότε μιλάς;

- Στα χρόνια του Αλή πασά. Τότε που οι Έλληνες ετοιμαζόμασταν να επαναστατήσουμε εναντίον των Οθωμανών για να κερδίσουμε την ελευθερία μας. Τα σχολεία αλλά και πολλοί φωτισμένοι συμπατριώτες, διανοούμενοι και δάσκαλοι του γένους, άναψαν τη σπίθα του ξεσηκωμού.

 

2^ος γρίφος:

Ένας είν’ ο δρόμος ο σωστός,

αν θες να γίνεις λόγιος ή σοφός!

 

Τα Γιάννενα έχουνε πολλές

κι αν ψάχνεις μία απ’ αυτές

μέσα στο κάστρο θα τη βρεις,

δίπλα σ΄ ένα μεντρεσέ.

Τι είναι;

Αν προσπάθησες αρκετά και δεν κατάφερες να βρεις τη λύση, μπορείς να λύσεις το κουίζ που θα βρεις εδώ.....>>> για να μάθεις την απάντηση!

 

 

Αποστολή 2^η: Εσύ γνωρίζεις  κάποιο σχολείο της επαναστατικής περιόδου; Αναζήτησε πληροφορίες και μάθε για τα σχολεία που λειτουργούσαν στην πόλη σου και τους δασκάλους που δίδαξαν σε αυτά. Φωτογράφισε κάποιο και γράψε ένα σύντομο κείμενο με την ιστορία του ή όσους δίδαξαν εκεί.

Μπορείς να φανταστείς πως είσαι μαθητής ή μαθήτρια σε ένα σχολείο εκείνης της εποχής. Γράψε ένα κείμενο ή ζωγράφισε την τάξη σου.

Ποιο ήταν το πρώτο συστηματικό ελληνικό σχολείο, η «Μικρά Σχολή», που λειτούργησε στα Γιάννινα; Ποιος το ίδρυσε;

Δώσε τις απαντήσεις σου, εδώ.....>>> 

Η Εκπαίδευση στην Τουρκοκρατία

Εβδομάδα 1η ~ (10/1 - 17/1): «στις στοές του κάστρου»

 

            - Γιάννο! Έι, Γιάννο! Σύρε, κρύψου γρήγορα μέσα στο κάστρο! Δε βλέπεις που γέμισαν τα Λιθαρίτσια κι όλη η πόλη από τον τούρκικο στρατό που πολιορκεί τα Γιάννενα; 

            - Τι λες μάνα; Οι Τούρκοι πολεμάνε τον Αλή;

            - Ναι, μωρέ παιδάκι μου, σου λέω. Ο Σουλτάνος έστειλε τον Χουρσίτ πασά, διοικητή της Τριπολιτσάς, να τον τιμωρήσει γιατί «σήκωσε κεφάλι».  Έβγαλε φιρμάνι και τον κήρυξε «φερμανλή» (αποστάτης/ένοχος εσχάτης προδοσίας)! Τρέχα, μπες στις στοές του κάστρου και κρύψου να γλιτώσεις. Θα γίνει μεγάλο κακό…

                - Κι εσύ; Τι θ΄ απογίνεις, μάνα; 

                - Φεύγα σου λέω! Μη σκοτίζεσαι για μένα. Θα τα καταφέρω…

Ο Γιάννος τρύπωσε κρυφά στο κάστρο και περιπλανήθηκε στις δαιδαλώδεις στοές του. Οι στρατιώτες του Αλή πασά ήταν απασχολημένοι με την άμυνα της πόλης. . . .

Ούτε που κατάλαβε ο Γιάννος πόσον καιρό έμεινε εκεί κρυμμένος. Κάποια στιγμή αποφάσισε να βγει έξω. Όμως τα σοκάκια του κάστρου δεν ήταν πια γνώριμα. Πολλά είχαν αλλάξει. Ξάφνου βλέπει μια πινακίδα. Ο Γιάννος δεν είχε πάει σχολειό. Όμως τον είχε μάθει να διαβάζει ο ξάδερφός του ο Λάμπρος, που ταξίδευε μουλαράς με τα καραβάνια στη Βλαχιά. Πολλοί Ηπειρώτες ταξίδευαν τότε στα Βαλκάνια και στην Αυστρία. Οι περισσότεροι πρόκοψαν και βοήθησαν τον τόπο τους με τα χρήματα που καζάντησαν στα ξένα. Είναι οι γνωστοί Ηπειρώτες Ευεργέτες, παράδειγμα προσφοράς, φιλοπατρίας και αλτρουισμού!

    

    - ΟΔΟΣ ΚΥΡΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ! Η όμορφη Βασιλική Κονταξή, η δεύτερη γυναίκα του Αλή πασά; Μα πώς και έδωσαν το όνομά της σ΄ αυτό το μικρό σοκάκι του κάστρου, κάτω απ’ το σαράι; Και πού να είναι άραγε κι ο ξακουστός και τρομερός Αλή πασάς;

 

1^ος γρίφος:

Πότε συνέβησαν όσα περιγράφει το ποίημα;

[Σημ. Το ποίημα είναι από το βιβλίο του Α. Παπασταύρου, «Αλή Πασάς από λήσταρχος ηγεμόνας» ]

Αν προσπάθησες αρκετά και δεν κατάφερες να βρεις τη λύση, μπορείς να λύσεις το παζλ που θα βρεις εδώ.....>>> για να τη μάθεις!

Αποστολή 1^η: Εσύ γνωρίζεις στη γειτονιά σου ή στην πόλη σου, δρόμους ή πλατείες που έχουν το όνομα ηρώων από τα χρόνια της επανάστασης; Βρες έναν τέτοιο δρόμο, φωτογράφισέ τον ή ζωγράφισέ τον, αναζήτησε πληροφορίες για τον ήρωα ή την ηρωίδα της επανάστασης και συμπλήρωσε τη φόρμα που θα βρεις, εδώ.....>>> 

Μικρὸ ἀρχεῖο ἀγωνιστῶν τοῦ 1821