-
Τι λες, Σωτήρη, να περπατήσουμε για λίγο στην παλιά
πόλη; Να σεργιανίσουμε στα σοκάκια της παλιάς αγοράς, στα Μπεζεστένια και στο παζάρι;
-
Πάμε. Θα περάσουμε από το ιστορικό κέντρο με τα
μικρά μαγαζάκια στο παζάρι του Μπαϊράμ πασά και θα δούμε και τις μοναδικές
πετρόχτιστες στοές στον Μεγάλο Δρόμο.
Τα δυο παιδιά ξεκίνησαν τη
βόλτα τους στην οδό Ανεξαρτησίας και όταν έφτασαν στην πρώτη στοά ο Γιάννος
θέλησε να μπούνε μέσα. Μόλις όμως πέρασαν το κατώφλι της, μεταφέρθηκαν σε μια
άλλη εποχή. Βρέθηκαν στα Γιάννενα του 19ου αιώνα. Αύγουστος του
1820.
Πυκνοί καπνοί έχουν σκεπάσει
όλη την πόλη και τα μικρά ξύλινα μαγαζάκια της αγοράς μαζί με τα χαμόσπιτα της
περιοχής έχουν παραδοθεί στις φλόγες.
-
Σωτήρη, τρέξε γρήγορα! Θα καούμε! φώναξε ο
Γιάννος. Δεν βλέπεις που όλοι τρέχουν να σωθούν;
-
Τι συμβαίνει; Πώς πήρε φωτιά όλη η πόλη;
- Ο Αλής την έκαψε, σαν άλλος Νέρωνας, για να
μπορεί να αντιμετωπίσει τον στρατό που έστειλε εναντίον του ο Σουλτάνος Μαχμούτ
Β΄. Δεν γλίτωσε τίποτα!!! Τρέξτε να σωθείτε, τους φώναξε μια γυναίκα που είχε
στην αγκαλιά τα δυο παιδιά της και λίγα παλιόρουχα. Γίνεται
μεγάλος χαλασμός!!!
Τον 19ο αιώνα, οι φωτιές μέσα
στις πόλεις, είτε κατά λάθος είτε προσχεδιασμένα, δεν ήταν ασυνήθιστο
φαινόμενο. Η κακή ρυμοτομία και η απουσία υποδομών πυρόσβεσης συντελούσαν στην
καταστροφή. Οι πόλεις καίγονταν επίσης και λόγω πολέμων ή ακόμα και λόγω
πολιτικής με νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες να διαμορφώνονται.
Τα Γιάννενα βίωσαν αρκετές
πυρκαγιές. Η πιο μεγάλη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί, έγινε το 1820 από τον Αλή
πασά κατά την πολιορκία της πόλης από τα σουλτανικά στρατεύματα του Χουρσίτ
πασά. Κάηκε σχεδόν όλη η πόλη (το μοναδικό αρχοντικό που γλίτωσε από την πυρκαγιά
αυτή είναι το αποκαλούμενο σήμερα Σπίτι του Δεσπότη, πίσω από το εθνικό
στάδιο). Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που οι Γιαννιώτες αποκάλεσαν αυτό το γεγονός «μεγάλο
χαλασμό».
-
Η μάνα μου! Τι να απόγινε η δόλια η μάνα μου;
Πρόλαβε να σωθεί απ’ την πυρκαγιά; Η γειτονιά που ήταν το σπίτι μας κάηκε! Δεν
έμεινε τίποτα. Ακόμα καπνίζουν τ’ αποκαΐδια…
-
Μην ανησυχείς, του είπε μια γειτόνισσα που
μάζευε τα λίγα που είχαν απομείνει από το βιός της. Έφυγε μαζί με τους άλλους
κατά το Ζαγόρι. Εκεί πήγαν οι περισσότεροι για να γλιτώσουν.
-
Ησύχασε Γιάννο, του είπε ο Σωτήρης. Μόλις
μπορέσεις θα πας κι εσύ εκεί να τη βρεις. Όμως τι είναι αυτό το ψηλό κτίριο που
ξεπροβάλλει ανάμεσα στα αποκαΐδια; Ανάμεσα από το κάστρο και τον προμαχώνα στα
Λιθαρίτσια.
-
Είναι η Κούλια, απάντησε ο Γιάννος!
|
Από τον Βορρά αν
ερχόσουν μες στην πόλη για να
μπεις μόνο από κει
μπορούσες και να μπεις μα και
να βγεις. |
Ένα από τα πέντε «κλούκια»
αλλά κι ένα
«καρακόλι» είχανε εκεί οι
Τούρκοι για να είναι
ασφαλείς. |
Τώρα είναι καφενείο,
καφενές μοναδικός. Ένα τέτοιο καφενείο
δεν υπάρχει πουθενά! Τι είναι; |
κλούκια > koluk (τ.) «στρατιωτική φρουρά, σταθμός»
Καρακόλι > Karakol (τ.)
«παρατηρητήριο, φυλάκιο»
Αν προσπάθησες αρκετά και δεν κατάφερες να βρεις τη λύση, παίξε το παιχνίδι που θα βρεις εδώ.....>>> αποκάλυψε την κρυμμένη εικόνα και θα μάθεις τη σωστή απάντηση στον γρίφο!
Γράφει
ο αυτόπτης μάρτυρας Αθανάσιος Ψαλίδας: «Τες 25 όμως Αυγούστου έβαλαν οι
γκέκηδες φωτιά στου Μαρίνου Κωνσταντίνου το σπίτι και εις άλλες μεριές του
παζαριού, και εκάηκαν και τα παλάτια του Βελή Πασά, και του Μουχτάρ Πασά και τα
σεράγια στα Λιθαρίτζια, η μητρόπολις, ο άγιος Νικόλαος, τα δύο σχολεία με τις
βιβλιοθήκες τους και τις φυσικές μηχανές του Καπλάνη και του Ζωσιμά, όλος ο
αρχοντομαχαλάς και καθεξής το άνθος της πολιτείας όλο. Και στις 27 δεύτερη
φωτιά έγινε και εκάηκεν η Αγία Μαρίνα η θαυμαστή και ο Μεκχεμές με όλα εκείνα
τα σπίτια, όπου ήταν ολόγυρα, τούρκικα και ρωμαίικα, και η Τρίτη πυρκαγιά έκαψε
μερικά σπίτια στην Καλούτζαμση, και έτζι έγινε η πόλις θέαμα ελεεινόν,
αξιοθρήνητον, άθλιον και αποκρουστικόν-ελέησόν μας Κύριε». [Πηγή]
Αναζήτησε πληροφορίες για κάποιο
από τα κτίρια που κάηκαν στη μεγάλη πυρκαγιά καθώς και για την ξακουστή Κούλια που
έφτιαξε ο Αλή πασάς και συμπλήρωσε τα στοιχεία, εδώ…..>>>
--------
Πριν την απελευθέρωση της πόλης, η οδός Ανεξαρτησίας ήταν η οδός της Αγοράς. Εκεί και στα τριγύρω στενά ήταν το παζάρι, με την κάθε συντεχνία να έχει τον δικό της δρόμο. Σημείο αναφοράς του παλιού εμπορικού κέντρου ήταν το Μπαϊρακλή τζαμί, στη συμβολή των οδών Ανεξαρτησίας και Λόρδου Βύρωνα, το οποίο συχνά αποκαλούνταν και τζαμί της αγοράς.
Η σημερινή μορφή της περιοχής αυτής οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πυρκαγιά που ξέσπασε ένα βράδυ του Ιουλίου του 1869 κατόπιν κρατικής εντολής με στόχο τον εξωραϊσμό του παζαριού. Ως υπεύθυνος της πυρπόλησης θεωρείται ο Ρασήμ πασάς, ο οποίος επιδίωκε την αναμόρφωση του ξύλινου παζαριού μέσω ρυμοτόμησης, αλλά οι Τούρκοι και οι Έλληνες αρνούνταν. Από τη φωτιά καταστράφηκαν «435 σπίτια, 20 χάνια, 43 φούρνοι, καφενεία, καζίνα και οινοπνευματοπωλεία με συνολικές ζημιές 600 χιλιάδων χρυσών τούρκικων λιρών» αναφέρεται στην εφημερίδα των Ιωαννίνων «Γιάνγια», δημοσίευμα της οποίας επικαλείται ο λόγιος Δημήτρης Σαλαμάγκας στα «Ιστοριοδιφικά». Ο Ρασήμ πασάς αποτίμησε τις ζημιές σε 7500 λίρες. Τόσες μόνο έδωσε στους πυροπαθείς. Από το όλο… εγχείρημα, τη γλίτωσε το Μπαϊρακλή τζαμί, για τη διάσωση του οποίου απασχολήθηκε μεγάλος αριθμός στρατιωτών. Το τζαμί αυτό επρόκειτο να κατεδαφιστεί τελικά τη δεκαετία του ’30.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ.....>>>
